Si ndihmojnë remitancat në rritjen e bizneseve Shqiptare

Remitancat janë një nga shtyllat kryesore të ekonomisë shqiptare, duke ndihmuar 23% të familjeve dhe duke përfaqësuar 13% të PBB-së. Ato ofrojnë një burim të drejtpërdrejtë financimi për bizneset e vogla dhe familjare, shpesh më të lehtë dhe më të shpejtë se kreditë bankare apo investimet e huaja direkte (FDI).

Pikat kryesore:

• Vlera totale: $2.34 miliardë USD (2023).

• Përdorimi: Hapje biznesesh të vogla (dyqane, restorante) dhe investime në bujqësi.

• Sfida: 37% e remitancave mbërrijnë jashtë kanaleve formale, duke vështirësuar monitorimin.

• Krahasime: Remitancat janë më të aksesueshme për familjet, ndërsa FDI dhe kreditë bankare fokusohen në projekte më të mëdha dhe kanë kushte më të rrepta.

Përfundimi? Remitancat janë një burim i vlefshëm për zhvillimin ekonomik lokal, por për të maksimizuar ndikimin e tyre, kërkohet një menaxhim më i mirë financiar dhe përdorim më strategjik.

1. Remitancat

Remitancat janë një burim i rëndësishëm financimi për bizneset shqiptare, duke ofruar kapital të drejtpërdrejtë pa burokracitë e zakonshme të kreditimit. Këto fonde mbështesin familjet dhe sipërmarrësit, duke nxitur zhvillimin ekonomik.

Aksesueshmëria dhe Lehtësia e Përdorimit

Një nga përparësitë kryesore të remitancave është se ato janë lehtësisht të aksesueshme. Ndryshe nga kreditë bankare, remitancat mbërrijnë direkt te familjet pa kushte të ndërlikuara, duke i bërë veçanërisht të dobishme për ata që sapo nisin një biznes.

"Remittances ease credit constraints and provide risk insurance, which supports small enterprises, entrepreneurial skills and possibly a temporary fall in production." - Bimal Ghosh

Ky aspekt i bën remitancat një mbështetje të rëndësishme për bizneset familjare dhe ndërmarrjet e vogla, të cilat janë shtylla kryesore e ekonomisë shqiptare.

Sektorët Kryesorë të Investimit

Remitancat kanë ndikuar në shumë sektorë ekonomikë. Familjet shpesh i përdorin këto fonde për të hapur biznese të vogla, si dyqane dhe restorante, ose për të investuar në bujqësi, duke ndërtuar sera dhe përmirësuar pajisjet e prodhimit.

Roli si Sigurim Financiar

Përveç investimeve, remitancat shërbejnë si një rrjet sigurie për individët që duan të marrin rreziqe në sipërmarrje. Këto fonde kanë ndihmuar në uljen e varfërisë me 8 pikë përqindje. Për më tepër, remitancat përmirësojnë kushtet e jetesës dhe fuqinë blerëse të konsumatorëve, duke krijuar një efekt pozitiv në ekonominë lokale.

Sfida dhe Kufizime

Pavarësisht përfitimeve të shumta, remitancat përballen me disa sfida. Rreth 37% e fondeve dërgohen në para të gatshme, jashtë kanaleve formale, duke e bërë të vështirë monitorimin e tyre. Kryeministri Edi Rama ka theksuar se remitancat nga emigrantët po bien çdo vit, duke nënvizuar nevojën për burime të tjera financiare. Megjithatë, falë stabilitetit të tyre dhe ndikimit të gjerë ekonomik, remitancat vazhdojnë të jenë një burim i rëndësishëm krahas turizmit dhe investimeve të huaja direkte.

Potenciali për Zhvillim

Për të rritur ndikimin e remitancave në bizneset shqiptare, është thelbësore të përmirësohet infrastruktura financiare dhe të rritet ndërgjegjësimi për menaxhimin financiar. Aktualisht, vetëm 44,17% e të rriturve në Shqipëri kanë llogari bankare. Kur përdoren me kujdes dhe strategji, remitancat mund të ndihmojnë në zhvillimin e ndërmarrjeve të vogla dhe të mesme, duke kontribuar në diversifikimin e ekonomisë dhe krijimin e vendeve të reja të punës. Këto përfitime i vendosin remitancat në një pozitë të rëndësishme për t'u krahasuar me burime të tjera financiare si kreditë bankare dhe investimet e huaja direkte.

2. Investimet e Huaja Direkte (FDI)

Investimet e Huaja Direkte (FDI) janë një burim i rëndësishëm për financimin e ekonomisë shqiptare, duke sjellë jo vetëm kapital, por edhe teknologji dhe përvoja të reja. Ndryshe nga remitancat, që shpesh mbështesin ekonominë familjare, FDI-ja sjell investitorë me vizion afatgjatë, duke ofruar një qasje tjetër ndaj zhvillimit ekonomik.

Performanca dhe Trendët Aktualë

Gjatë vitit 2023, fluksi i FDI-së arriti në 1,6 miliardë USD, ndërsa totali i investimeve të akumuluara tejkaloi 14 miliardë USD. Në vitin 2024, pati një rritje prej 5,6%, duke arritur në 1.583 milionë euro nga 1.499 milionë euro të vitit të kaluar. Gjithashtu, fitimet e reinvestuara u rritën me 6,2%, duke arritur në 853 milionë euro, një tregues i qartë i besimit të investitorëve për të ardhmen.

Sektorët Kryesorë dhe Burimet e Investimit

FDI-ja është fokusuar kryesisht në disa sektorë kryesorë:

• Pasuritë e paluajtshme: 22% e flukseve të vitit 2023.

• Industritë nxjerrëse: 18%.

• Bankat dhe sigurimet: 16%.

• Energjia: 11%.

Ndërkohë, Zvicra, Holanda, Kanadaja, Italia, Turqia dhe Austria janë ndër vendet kryesore që kontribuojnë në FDI-në e Shqipërisë. Për më tepër, investimet nga Shtetet e Bashkuara kanë shënuar një rritje të dukshme, duke arritur 300 milionë USD në fund të 2023, nga vetëm 100 milionë USD në vitin 2020.

Përparësitë dhe Ndikimi Ekonomik

FDI-ja sjell më shumë sesa para: ajo sjell teknologji të reja dhe praktika menaxheriale që ndihmojnë në përmirësimin e efikasitetit dhe konkurrueshmërisë së vendit. Përveç kësaj, këto investime krijojnë vende pune dhe kontribuojnë në zhvillimin e infrastrukturës, si rrjetet e transportit dhe sistemet energjetike.

"Qeveria ka punuar me zell për të krijuar një mjedis të mirëpritur për të gjithë - nga turistët deri te investitorët e mëdhenj. Për shumë, angazhimi me Shqipërinë ka rezultuar të jetë edhe i shpërblyer edhe frymëzues." - Igli Hasani, ministri i Shqipërisë për Evropën dhe për punët e jashtme

Sfidat dhe Barrierat

Megjithatë, FDI-ja nuk vjen pa sfida. Shqipëria shpesh perceptohet si një vend i vështirë për të bërë biznes, për shkak të korrupsionit, ekonomisë informale dhe zbatimit të dobët të kontratave. Në vitin 2023, vendi u rendit i 98-ti nga 180 vende në Indeksin e Perceptimit të Korrupsionit. Një tjetër problem është emigrimi i fuqisë punëtore të kualifikuar, që krijon boshllëqe në tregun e punës dhe ndikon negativisht në tërheqjen e investitorëve.

Aksesueshmëria për Bizneset e Vogla dhe të Mesme

Ndryshe nga remitancat, që ndihmojnë drejtpërdrejt familjet dhe bizneset e vogla, FDI-ja zakonisht fokusohet në projekte të mëdha. Kjo e bën më të vështirë për bizneset e vogla dhe të mesme shqiptare të përfitojnë prej saj. Për më tepër, investimet në aksione ranë me 3,5% në vitin 2024, duke treguar se hyrja e investitorëve të rinj në treg është ende e kufizuar.

Qëndrueshmëria dhe Perspektiva Afatgjatë

FDI-ja është një tregues i rëndësishëm i besimit të investitorëve ndaj një vendi. Aktualisht, fokusi kryesor mbetet në sektorët tradicionalë, si energjia dhe ndërtimi, ndërsa sektorët më të rinj dhe me potencial të lartë mbeten të pazhvilluar. Për të tërhequr investime të reja dhe për të krijuar një klimë më të favorshme, Shqipëria duhet të ndërmarrë hapa konkretë për përmirësimin e mjedisit të biznesit dhe tërheqjen e kapitalit të ri.

3. Kredidhënia Bankare

Kredidhënia bankare është një burim klasik financimi që sjell sfida të veçanta krahasuar me remitancat dhe investimet e huaja direkte (FDI). Në këtë pjesë, do të shqyrtojmë rolin e saj në zhvillimin e bizneseve shqiptare dhe si qëndron në raport me burimet e tjera të financimit.

Gjendja Aktuale e Tregut Bankar

Sistemi bankar në Shqipëri po kalon një fazë konsolidimi, e cila synon të rrisë konkurrencën dhe të përmirësojë shërbimet bankare për qytetarët dhe bizneset. Pavarësisht kësaj, ritmi i kredidhënies mbetet i ulët, kryesisht për shkak të standardeve të rrepta për dhënien e kredive dhe kërkesës së dobët nga sektori privat. Aktualisht, kredia për sektorin privat përbën vetëm 33% të GDP-së, një shifër shumë më e ulët krahasuar me mbi 50% në vendet e tjera të rajonit.

Në vitin 2023, ky tregues shënoi vetëm 30,6% të GDP-së, duke e vendosur Shqipërinë në fund të listës në rajon. Kjo tregon qasjen konservatore të bankave shqiptare, veçanërisht kur bëhet fjalë për financimin e bizneseve të vogla dhe të mesme, të cilat shpesh përballen me barriera të mëdha për të marrë kredi.

Sfidat për Bizneset e Vogla dhe të Mesme

Bizneset e vogla dhe të mesme (MVMN) janë ndër më të prekurat nga vështirësitë në aksesimin e financimit, gjë që kufizon mundësitë e tyre për rritje. Për shembull, 16% e ndërmarrjeve të vogla dhe 34% e atyre të mesme raportojnë se financimi është një nga pengesat kryesore për zhvillimin e tyre. Për më tepër, më pak se 20% e ndërmarrjeve të vogla rurale kanë qasje në kredi bankare ose linjë krediti.

Disa nga pengesat kryesore për këto biznese përfshijnë:

• Kërkesat e larta për kolateral: Në vitin 2019, bankat kërkonin kolateral me vlerë 177% të shumës së kërkuar për kredi.

• Proceset komplekse: Procedurat shpesh janë të paqarta dhe përfshijnë tarifa të pajustifikuara, duke e bërë procesin edhe më të vështirë.

• Norma të larta interesi: Bizneset mikro dhe të vogla shpesh përballen me norma të larta interesi dhe kolateral që tejkalon vlerën e kredisë.

Këto barriera financiare ndikojnë negativisht në qëndrueshmërinë dhe zhvillimin e këtyre bizneseve, duke kufizuar potencialin e tyre ekonomik.

Ndikimi në Qëndrueshmërinë e Biznesit

Kushtet e vështira të kredidhënies kanë një ndikim të drejtpërdrejtë në stabilitetin dhe rritjen e bizneseve në Shqipëri. Boshllëku i financimit për MVMN-të në vend vlerësohet të jetë rreth 9% e GDP-së, duke treguar se shumë biznese nuk arrijnë të realizojnë potencialin e tyre për shkak të mungesës së financimit. Për më tepër, rreth 80% e investimeve të bizneseve financohen nga burime të brendshme, duke përfshirë fondet personale dhe remitancat familjare.

Iniciativat për Përmirësim

Për të adresuar këto sfida, qeveria shqiptare ka krijuar Bankën e Re Shqiptare të Zhvillimit, e cila synon të mbulojë boshllëkun në financim për MVMN-të dhe startup-et. Qeveria ka angazhuar 10 miliardë lekë kapital për këtë bankë gjatë një periudhe katërvjeçare.

Një shembull tjetër pozitiv është bashkëpunimi midis Bankës së Zhvillimit të Këshillit të Evropës dhe ProCredit Bank Albania. Në vitin 2021, Këshilli i Evropës miratoi një kredi prej 15 milionë euro për ProCredit Bank Albania, duke synuar financimin afatgjatë për MVMN-të në sektorë si tregtia dhe prodhimi. Kjo nismë pritet të mbështesë rreth 100 projekte.

Transformimi Dixhital dhe Perspektivat

Sektori bankar në Shqipëri po përjeton një transformim dixhital të rëndësishëm. Megjithatë, pengesa si niveli i ulët i alfabetizimit dixhital, preferenca për transaksione me para të gatshme dhe rreziqet e sigurisë kibernetike mbeten problematike. Pavarësisht se 93% e bankave kanë krijuar departamente dixhitale, vetëm 68,19% e aktiveve tregojnë angazhim të kufizuar në këtë drejtim.

Kredidhënia bankare vazhdon të jetë një burim i rëndësishëm, por sfidat ekzistuese kërkojnë reforma të thella për të përmirësuar aksesin dhe për të mbështetur zhvillimin e bizneseve shqiptare.

Avantazhet dhe Disavantazhet

Për të kuptuar ndikimin e remitancave në zhvillimin e bizneseve shqiptare, është e rëndësishme të shqyrtohen tre burime kryesore financimi: remitancat, investimet e huaja direkte (FDI) dhe kredidhënia bankare. Secili prej tyre ka karakteristika që ndikojnë ndryshe në rritjen e ndërmarrjeve. Krahasimi i mëposhtëm ndihmon për të vlerësuar pikat e forta dhe kufizimet e secilit burim.

Krahasimi i Burimeve të Financimit

Ky krahasim ndihmon për të vlerësuar se cili burim financimi është më i përshtatshëm për nevojat e ndryshme të bizneseve.

Avantazhet e Remitancave

Remitancat janë një burim i rëndësishëm për financimin e ndërmarrjeve të vogla. Ato ofrojnë stabilitet për bizneset dhe ndihmojnë në zbutjen e rreziqeve financiare. Shpesh përdoren për të hapur biznese në sektorë si shitja me pakicë dhe mikpritja, përfshirë dyqane, bare, restorante dhe hotele. Për më tepër, remitancat kanë një efekt pozitiv në ekonomi, duke ndihmuar në krijimin e vendeve të reja të punës.

Disavantazhet e Remitancave

Megjithatë, remitancat kanë kufizime. Madhësia e fondeve është zakonisht e vogël, duke kufizuar mundësinë për të financuar projekte të mëdha. Për më tepër, fluksi i remitancave ndikohet nga faktorë të jashtëm, si gjendja ekonomike e vendeve pritëse dhe politikat e emigracionit, gjë që i bën ato të paparashikueshme.

Avantazhet e Investimeve të Huaja Direkte (FDI)

FDI-ja sjell fonde të mëdha dhe krijon mundësi për projekte të mëdha zhvillimore. Krahas kapitalit, ajo ofron akses në teknologji të përparuar, ekspertizë dhe tregje ndërkombëtare, duke i dhënë një shtysë të rëndësishme ekonomisë.

Disavantazhet e Investimeve të Huaja Direkte (FDI)

Nga ana tjetër, FDI-ja mund të krijojë sfida. Konkurrenca për tërheqjen e investimeve shpesh çon në uljen e standardeve lokale. Gjithashtu, investimet e huaja janë të ndjeshme ndaj krizave globale, dhe investitorët mund të tërhiqen papritur, duke lënë projekte të papërfunduara.

Avantazhet e Kredidhënies Bankare

Kredidhënia bankare është një opsion i dobishëm për financimin afatgjatë. Ajo ofron fleksibilitet në përdorimin e fondeve dhe është një zgjidhje e mirë për bizneset që përmbushin kriteret e kërkuara.

Disavantazhet e Kredidhënies Bankare

Megjithatë, kredidhënia ka një kosto të lartë. Normat e interesit dhe kërkesat për kolateral janë shpesh pengesë për bizneset e vogla. Sipas të dhënave, 16% e bizneseve të vogla dhe 34% e atyre të mesme e konsiderojnë financimin si një nga sfidat kryesore, ndërsa boshllëku i financimit për këto biznese vlerësohet të jetë rreth 9% e GDP-së.

Përfundim

Analiza e burimeve kryesore të financimit nxjerr në pah veçoritë që dallojnë remitancat nga investimet e huaja direkte (FDI) dhe kredidhënia bankare. Ndërsa FDI-ja arriti pothuajse 1.6 miliardë USD në vitin 2023 dhe është e përshtatshme për projekte të mëdha, remitancat paraqiten si një burim më i aksesueshëm dhe më i qëndrueshëm, veçanërisht për bizneset familjare. Këto gjetje nxisin ndërmarrjet të përdorin remitancat në mënyrë më efektive, duke i dhënë përparësi zhvillimit ekonomik.

Kryeministri Edi Rama ka theksuar rëndësinë e shfrytëzimit të burimeve vendase për të nxitur rritjen ekonomike:

Kështu që jemi kthyer drejt potencialeve të vendit dhe burimeve të mëdha të tij dhe i përdorim në një mënyrë që ato të prodhojnë rritje dhe prosperitet.

Një nga sfidat kryesore mbetet kostoja e lartë e dërgesave. Për shembull, për të dërguar 200 USD në Shqipëri, kostoja mesatare arrin në 8.7%. Përdorimi i kanaleve digjitale mund të ndihmojë në uljen e këtyre shpenzimeve, veçanërisht kur 37% e remitancave ende transportohen në formë fizike. Teknologjia ka potencialin për të thjeshtuar këtë proces dhe për të bërë remitancat më të përballueshme.

Një tjetër hap i rëndësishëm është edukimi financiar. Duke u fokusuar te familjet që marrin remitanca, programet edukative mund të ndihmojnë në shndërrimin e këtyre fondeve nga një burim konsumi në një mjet investimi. Ky transformim mund të mbështesë zhvillimin e bizneseve të vogla dhe të krijojë një ndikim më të qëndrueshëm në ekonominë lokale.

Për më tepër, remitancat ofrojnë një stabilitet të veçantë gjatë periudhave të paqëndrueshmërisë ekonomike, duke i bërë ato një burim të besueshëm për sektorë si shitja me pakicë, mikpritja dhe bujqësia. Në kontrast, FDI-ja është më e ndjeshme ndaj luhatjeve globale . Ky stabilitet i bën remitancat një zgjedhje të përshtatshme për bizneset e vogla që kërkojnë siguri financiare.

Bazuar në këtë analizë, bizneset shqiptare mund të përfitojnë nga një qasje e balancuar. Remitancat mund të përdoren për të nisur biznese të vogla, ndërsa kombinimi me kredira bankare ose investime të huaja direkte ofron mundësi për rritje më të madhe. Ky kombinim jo vetëm që ul varësinë nga një burim i vetëm, por gjithashtu krijon një bazë më të qëndrueshme për zhvillim ekonomik.

Sfidat e Bizneseve Shqiptare me Përdorimin e Remitancave

Bizneset në Shqipëri përballen me disa pengesa kur përpiqen të përdorin remitancat si burim financimi. Një nga problemet kryesore është mungesa e një stabiliteti të qëndrueshëm, pasi remitancat janë shpesh të paparashikueshme dhe nuk mund të garantohen si një burim i rregullt të ardhurash.

Një tjetër vështirësi lidhet me faktin se shumica e remitancave përdoren për mbulimin e nevojave familjare dhe shpenzimeve të përditshme, duke lënë pak hapësirë për investime në biznes. Për më tepër, bizneset hasin shpesh kufizime në aksesin ndaj kredive afatgjata, duke e bërë të vështirë përdorimin e remitancave për zgjerim apo për të sjellë ide të reja në treg.

Për të përballuar këto sfida, është jetike që sipërmarrjet të kenë mundësi për këshillim financiar dhe rrjete mbështetëse. Organizata si Business Network Albania ofrojnë ndihmë të vlefshme për sipërmarrësit shqiptarë, duke i udhëzuar ata se si të menaxhojnë burimet e tyre në mënyrë më strategjike dhe efektive.

×Si mund të menaxhohen më mirë remitancat për të mbështetur zhvillimin ekonomik në Shqipëri?

Përmirësimi i Menaxhimit Financiar të Remitancave

Për të menaxhuar më mirë remitancat dhe për të rritur ndikimin e tyre në ekonominë shqiptare, ja disa hapa që mund të bëjnë një ndryshim të madh:

• Ulja e kostove të transfertave: Tarifat për dërgesat ndërkombëtare shpesh janë të larta. Partneritetet me ofrues të shërbimeve financiare më efikasë mund të ndihmojnë në uljen e këtyre kostove, duke lënë më shumë para në duart e familjeve që i marrin.

• Edukimi financiar: Shumë familje dhe individë nuk janë të vetëdijshëm për mënyrat e investimit apo kursimit të remitancave. Përmes programeve edukative, ata mund të mësojnë si t’i përdorin këto fonde për përfitime afatgjata, si investime në arsim, prona ose biznese.

• Zgjerimi i infrastrukturës financiare: Duke siguruar akses më të gjerë në shërbimet bankare dhe teknologjitë financiare, remitancat mund të përdoren në mënyrë më strategjike. Për shembull, platformat digjitale mund të thjeshtojnë procesin e dërgesave dhe të rrisin transparencën.

Këto përmirësime nuk ndikojnë vetëm në fuqizimin financiar të individëve dhe familjeve, por edhe në krijimin e mundësive të reja për bizneset shqiptare, duke ndihmuar në zhvillimin ekonomik të vendit.